Historia Parafii św. Michała Archanioła
w Starejwsi

      Pierwotna nazwa osady brzmiała Jakimowice/Jakimowicze lub Jachimowicze i była utworzona od imienia pierwszego właściciela. Przypuszczalnie jego córką była Anna dziedziczka Jakimowicz, którą poślubił Stanisław z Kossowa h. Ciołek (1473-1488) - syn Andrzeja Kossowskiego, sędziego drohickiego (1450-1483). Wnukowie wspomnianego Stanisława - dwaj bracia Rafał i Feliks Kossowscy ok. 1530 roku sprzedali Jakimowicze wojewodzinie podlaskiej Marynie Węgrowskiej (zm. ok. 1536), córce Wawrzyńca (zm. po 1479). Po 1545 roku, kiedy Jakimowicze przeszły w ręce rodu Kiszków h. Dąbrowa, po ślubie Anny Radziwiłł (zm. 1600) ze Stanisławem Kiszką (zm. 01.11.1554), wojewodą witebskim (1544-1554), osadę zaczęto nazywać Stara Wieś. Natomiast w okresie pobytu tutaj rodziny Krasińskich (1664-1762) Stara Wieś bywała nazywana - Krasny Dwór.

       Pierwszy drewniany     kościół  pw. św. Michała Archanioła został ufundowany i uposażony przez Stanisława z Kossowa w 1473 roku. W ramach nadania znajdowało się: trzydzieści włók gaju "Pługowe Pole" (dzisiaj: Kałęczyn), pola zwane: za Olszyną lub Nowa, Otłoki, Zwierzyniec, przy drodze paplińskiej, łąka (Sielczna), karczma, prawo wolnego mlewu, łowienia ryb w Liwcu i dziesięciny, a później pola: Kąty i Nowodzielsz. Erekcję parafii zatwierdził ks. Marcin Krzeczowicz/Krzeszowski (zm. przed 1483), ówczesny biskup łucki (1468-przed 1483). W 1477 roku funkcję plebana starowiejskiego pełnił ks. Mikołaj, a w 1485 roku ks. Andrzej. Przypuszczalnie ok. 1530 roku kościół starowiejski został afiliowany do parafii węgrowskiej (taki stan trwał do początku XX wieku). Kopia dokumentu erekcyjnego została wystawiona dnia 24 marca 1637 roku z akt Konsystorza Janowskiego przez ks. Bogusława Boksę-Radoszewskiego (ok. 1577-1638), biskupa łuckiego (1633-1638). W dniu 25 października 1641 roku ówczesny dziedzic starowiejski książę Bogusław Radziwiłł (1620-1669), chorąży litewski (1638-1646), potwierdził kościołowi wszystkie wcześniejsze przywileje.

       W sobotę po niedzieli Cantatae, czyli 17 maja 1664 roku dobra     starowiejskie zakupił Jan Kazimierz de Krasne hr Krasiński (1607-1669), wojewoda płocki (od 1650) i podskarbi wielki koronny (1658-1668). Kolejny właściciel w dniu 21 kwietnia 1666 roku potwierdził wszystkie poprzednie przywileje dane kościołowi w Starej Wsi. Po powołaniu w Węgrowie mansjonarii i prepozytury ks. Aleksander Benedykt z Wyhowa Wyhowski (1649-1714), biskup łucki (1703-1714), w dniu 14 października 1711 roku potwierdził wcześniejszą afiliację kościoła starowiejskiego do parafii węgrowskiej. Od tej chwili posługę duszpasterską w Starej Wsi pełnili dwaj mansjonarze z Węgrowa.
     Kolatorami starowiejskiej świątyni w latach 1762-1803 byli kolejni właściciele wsi - hrabiowie Świdzińscy h. Półkozic, a następnie w latach 1803-1839 hrabiowie Ossolińscy h. Topór. W tym miejscu szczególnie należy wymienić Jana Nepomucena h. Świdzińskiego (zm. 1803), kasztelana radomskiego, który nie tylko potwierdził nadania (17.10.1767), ale jeszcze je powiększył (25.08.1777). W 1791 roku ufundował dębowe stalle na prezbiterium, a w 1803 roku wzniósł w pobliżu kościoła murowany szpital (xenodochium) dla sześciu ubogich. Ostatnie uposażenia potwierdził w dniu 12 lipca 1804 roku kolejny dziedzic starowiejski - Jan Onufry z Tęczyna hr Ossoliński (1760-1812), starosta drohicki (1774-1795)

       Z nieznanych przyczyn w dniu 6 maja 1866 roku stary, drewniany kościół w Starej Wsi w uległ doszczętnie pożarowi. Do czasu zbudowania nowej świątyni nabożeństwa odprawiano w tymczasowej kaplicy, którą pobłogosławił ks. kan. Wiktoryn Ignacy Joachim Jemielitty (1802-1879), proboszcz węgrowski i starowiejski (1856-1879), na mocy pozwolenia władzy diecezjalnej z dnia 8 maja tegoż roku. W tym samym roku dnia 21 listopada 1866 roku - w ramach represji popowstaniowych - rząd carski skonfiskował beneficjum starowiejskie. Obecny murowany kościół został zbudowany w latach 1866-1869 kosztem kolejnych dziedziców starowiejskich (1839-1878) księcia Sergiusza Golicyna h. Golicyn (1803-1868) i jego żony Marii z hr Jezierskich (1819-1882), staraniem ks. Franciszka Konstantego Jabłońskiego (1800-1876), administratora starowiejskiego (1846-1876). Poświęcenia kamienia węgielnego dokonał w niedzielę różańcową 7 października 1866 roku wspomniany ks. kan. Wiktoryn Ignacy Joachim Jemielitty. Projektantem nowej neogotyckiej świątyni był architekt warszawski Bolesław Paweł Podczaszyński (1822-1876). Konsekrował ją w czasie wizytacji kanonicznej w dniu 19 sierpnia 1884 r. ks. Kazimierz Józef Wnorowski (1818-1885), biskup lubelski i administrator apostolski diecezji podlaskiej (1883-1885). Projektantem i dekoratorem wnętrza kościoła po śmierci Bolesława P. Podczaszyńskiego (1876) był Ludwik Franciszek Martini (1818-1895) z Warszawy.

        Na początku I wojny światowej (06.08.1915 r.) wojska rosyjskie skonfiskowały trzy dzwony, a 18 maja 1917 roku wojska pruskie zarekwirowały wszystkie piszczałki organowe, polecając zastąpić je drewnianymi. Na początku II wojny światowej w czasie bombardowania wsi w dniu 10 września 1939 roku kościół doznał wielu zniszczeń. Po wejściu wojsk niemieckich został on zamieniony na tymczasowy szpital wojskowy (12-25.09.1939 r.) i ograbiony z niektórych paramentów liturgicznych. W latach 1966-1970 ks. Józef Bloch (1895-1977), proboszcz starowiejski (1931-1970), wstawił figuralne witraże w nawie poprzecznej.
      W 1984 roku w prezbiterium kościoła została wykonana polichromia, której autorem był Zbigniew Majchrowicz z Raszyna k. Warszawy. W latach 1998-1999 roku, staraniem ks. kan. Kazimierza Siekierko, proboszcza starowiejskiego (1998-2002), została położona marmurowa posadzka.
     Na placu kościelnym stoi murowany "przytułek - szpital". Naprzeciwko plebani znajduje się drewniana organistówka (dawniej wikariatka), zbudowana pod koniec XIX wieku. Duszpasterze starowiejscy mieszkają w nowej, murowanej plebani, która została wzniesiona w latach 1984-1986 przez ks. kan. Kazimierza Potiopę (prob. 1981-1997).

                                                                                                                     opracował ks. dr Zbigniew Rostkowski

PROBOSZCZOWIE PARAFII STAROWIEJSKIEJ

Pierwszy kościół w Starejwsi (wcześniej nazywanej Jakimowicami, a potem Krasnymdworem) został ufundowany 13.10.1473 r., co jest początkiem parafii, oddzielonej od Węgrowa.

Z tego okresu znani są tylko dwaj proboszczowie:

Ks. Marcin z Węgrowa                  do 1547 (+)

Ks. Wawrzyniec z Węgrowa       od 28.11.1547

W drugiej połowie XVI w., gdy właścicielami okolicznych dóbr byli protestanci, obie parafie zostały znów połączone, a świątynia starowiejska stała się filialną i rezydował przy niej tzw. komendarz.

23.10.1838 r. (oficjalnie 08.06.1839 r.) kościół w Starejwsi odzyskał prawa parafialne, ale nadal pełnili tu posługę komendarze, zaś administratorami byli proboszczowie z sąsiedztwa:

Ks. Jan Kozanka-Lipka ze Stoczka                    23.10.1838 – 29.08.1839

Ks. Franciszek Tuszyński z Węgrowa                30.08.1839 – 28.06.1840

Ks. Patrycjusz Szaniawski z Węgrowa               29.06.1840 – 30.07.1856

Ks. Wiktoryn Ignacy Jemielitty z Węgrowa       31.07.1856 – 1868

Komendarzami byli w tym czasie:

Ks. Tomasz Soszyński                                   do 05.03.1840

Ks. Wawrzyniec Gogolewski                          06.03.1840 – 27.06.1842

Ks. Julian Morawski                                      28.06.1842 – 30.04.1845

Ks. Franciszek Konstanty Jabłoński                 od 01.05.1845

Od 1868 r. w Starejwsi znów są odrębni proboszczowie (administratorzy):

Ks. Franciszek Konstanty Jabłoński                 do 20.08.1876 (+)

Ks. Kandyd Racinowski                                19.01.1877 – 16.03.1907 (+)

Ks. Władysław Kosieradzki                            20.03.1907 – 27.10.1911

Ks. Julian Rostkowski                                  28.10.1911 – 10.10.1915 (+)

Ks. Eugeniusz Wojciechowski                       04.05.1916 – 18.02.1925

Ks. Paweł Skwara                                       19.02.1925 – 22.02.1931

Ks. Michał Pióro                                          23.02.1931 – 30.11.1931

Ks. Józef Bloch                                          01.12.1931 – 24.05.1970 (+ 21.12.1977)

Ks. Wojciech Pogorzelski                             25.05.1970 – 26.07.1981

Ks. Kazimierz Potiopa                                  27.07.1981 – 31.08.1997

Ks. Jerzy Zychora                                       01.09.1997 – 23.08.1998

Ks. Kazimierz Siekierko                                24.08.1998 – 17.06.2002

Ks. Ryszard Nicpoń                                     18.06.2002 – 31.08.2011

Ks. Henryk Polak                                        01.09.2011 – 20.08.2012

Ks. Marek Sidoruk                                      21.08.2012 -

(+) – zmarły i pochowany w Starejwsi

                                                                                              Opracował ks. dr  Zenon Czumaj